Wiele chorób związanych jest z postępem cywilizacyjnym i stylem życia jaki człowiek sobie narzuca. Ciągły stres i napięcie powodują różnorakie skutki uboczne negatywnie wpływające na organizm ludzki. Jednym z nich jest bruksizm, czyli nieświadome zaciskanie szczęki i zgrzytanie zębami. To niekontrolowane zjawisko zdarza się w różnych sytuacjach. Najczęściej występuje podczas snu i jest bardzo niekorzystne dla zdrowia. Zaciskanie zębów oraz ich ścieranie powoduje uszkodzenie szkliwa, jednak pacjent, który boryka się z tą przypadłością często przygryza sobie także dziąsła. Bagatelizowanie tego schorzenia prowadzi do przykrych konsekwencji. Powoduje m. in. bóle ucha oraz zaburzenia słuchu. Dlatego ważne jest, żeby przy pierwszych symptomach zgłosić się do gabinetu stomatologicznego. Warto być świadomym tej przypadłości i dowiedzieć się czym dokładnie jest bruksizm i jak można go leczyć.
Czym jest bruksizm?
Bruksizm jest nawykowym oraz nieświadomym zgrzytaniem, tarciem i zaciskaniem zębów. Przeważnie zjawisko to występuje w nocy. Bruksizm nocny zalicza się do nieprawidłowych zachowań i zaburzeń w trakcie snu (parasomnia). To patologiczne zjawisko jest przyczyną wielu dolegliwości o podłożu stomatologicznym. W bruksizmie zaciskanie szczęk jest aż dziesięć razy mocniejsze, niż podczas gryzienia różnych twardych produktów żywnościowych. Szacuje się, że na tę dolegliwość cierpi, aż 60% osób dorosłych oraz 30% dzieci i młodzieży. Przy wykryciu objawów nieświadomego zaciskania zębów, należy jak najszybciej udać się do lekarza stomatologa w celu podjęcia kroków naprawczych i odpowiedniej terapii.
Objawy bruksizmu
Osoba, która ma bruksizm może o tym nie wiedzieć przez wiele lat. Dopiero pewne symptomy mogą wskazywać na tę dolegliwość. Jakie zatem są objawy bruksizmu?
Przede wszystkim niepokój powinny wzbudzić starte zęby. Widoczne mogą być pęknięcia na szkliwie, a także ubytki klinowe. To skutkuje nadwrażliwością zębów, zwłaszcza w trakcie spożywania gorących oraz zimnych posiłków i napojów. Zdarza się też, że podczas żucia pokarmów, w stawach skroniowo-żuchwowych pojawia się bolesność. Podczas szerokiego otwierania ust, żuchwa może przeskakiwać z charakterystycznym trzaskiem. Poruszanie nią bywa czasami ograniczone.
Zęby mogą być rozchwiane, a niekiedy przesunięte. Zaciskanie uzębienia prowadzi również do przygryzania dziąsła. Zaczyna ono krwawić, staje się nadwrażliwe, obniża się oraz obnaża. Czasami dochodzi do zaników przyzębia. Krew pojawia się także podczas czynności związanych z higieną jamy ustnej.
W wyniku zaciskania zębów, a w związku z tym napinania mięśni szczęki i jej okolic, często dochodzi do bólów głowy i szyi. Nieleczony bruksizm może doprowadzić do dolegliwości bólowych w obszarze oczodołów. Niekiedy pojawia się suchość w oku, a także problemy z wyraźnym widzeniem. Bolesność czasami dotyczy także narządu słuchu, a pacjent może również uskarżać się na szumy w uszach. W drastycznych przypadkach dochodzi do zaburzeń równowagi.
Bruksizm – przyczyny
Przy wystąpieniu bruksizmu liczy się tzw. czynnik bezpośredni, chociaż zapewne genetyka też odgrywa pewną rolę. Na nieświadome zaciskanie szczęk istotny wpływ ma wysoki poziom stresu, który doprowadza do dużych napięć mięśniowych pojawiających się w trakcie snu. Wtedy właśnie pacjent trze zębami o zęby oraz intensywnie je zaciska. Bodźcem wywołującym bruksizm są wady zgryzu. Osoba dotknięta tą nieprawidłowością, chcąc pozbyć się uczucia dyskomfortu zaczyna zgrzytać zębami oraz je zaciskać. W ten sposób zupełnie nieświadomie dochodzi do ścierania szkliwa i jego pęknięć.
Napięcia mięśniowe w obrębie twarzy mogą wystąpić w przypadku nieprawidłowo funkcjonującego układu nerwowego. Odruch zaciskania uzębienia występuje podczas snu również u osób, które nadmiernie upodobały sobie żucie gumy.
Przyczyną bruksizmu może też być niedobór niektórych biopierwiastków. Za prawidłowe utrzymanie napięcia mięśni twarzy odpowiedzialne są np. wapń oraz magnez.
Inne przyczyny zgrzytania zębami to: choroby stawów skroniowo-żuchwowych,
choroba refluksowa przełyku, choroby o podłożu neurologicznym, stosowanie takich używek jak papierosy, alkohol, narkotyki, nadmierne picie kawy oraz różnego rodzaju energetyków pobudzających, stosowanie niektórych rodzajów farmaceutyków przeciwdepresyjnych, niewłaściwe umocowanie i złe dopasowanie protez zębowych, bezdech senny, a także ADHD.
Leczenie bruksizmu
Przypadłość zgrzytania zębami należy leczyć w zależności od źródła problemu. Oczywiście trzeba zgłosić się do dentysty, który naprawi uszkodzone szkliwo. Jednak, gdy przyczyny tkwią w sferze psychicznej i emocjonalnej, wtedy dobrze jest umówić się na wizytę do psychoterapeuty lub psychiatry. Na zminimalizowanie niechcianych napięć mięśni pomocne mogą okazać się sesje z fizjoterapeutą oraz neurologiem.
Nie należy lekceważyć problemu zgrzytania zębami, ponieważ nieleczony bruksizm może doprowadzić do groźnych powikłań.
Leczenie bruksizmu – metody
Na zahamowanie tarcia zębów stosuje się szynę relaksacyjną. Zakłada się ją na uzębienie, co stanowi dla niego skuteczną ochronę w razie mimowolnego zaciskania szczęk. W przypadku nieprawidłowo umieszczonych koron, mostów oraz wypełnień, należy założyć nowe, co zapobiegnie wystąpieniu bruksizmu.
Leczenie trzeba też podjąć, gdy pacjent zmaga się z:
– wadami zgryzu, co wpłynie na właściwe ustawienie uzębienia oraz poprawi estetykę uśmiechu,
– chorobami stawu skroniowo-żuchwowego, które powodują nieprawidłowe napięcia mięśni twarzy i szczęki.
Konsekwencje niepodjęcia leczenia bruksizmu – powikłania
Bagatelizowanie bruksizmu prowadzi do uszkodzenia szkliwa, ubytków i pęknięć zęba. Po pewnym czasie pod wpływem niekontrolowanego i nadmiernego zaciskania szczęk może on też wypaść. Zaciskanie zębów prowadzi także do przygryzania dziąseł i chorób przyzębia. W przypadku, gdy bruksizm jest długotrwały, może dojść do zwyrodnienia stawu skroniowo-żuchwowego, ograniczenia jego ruchomości, stanów zapalnych w tym obszarze i nieprawidłowej rozbudowy szczęki. Oprócz nadwrażliwości zębów i dziąseł innymi niedogodnościami są bóle i zawroty głowy oraz szumy uszne.
Ćwiczenia do wykonania w domu na zgrzytanie zębami
- Należy przyłożyć język do górnego podniebienia tak, żeby łuki zębowe się ze sobą nie stykały. Ćwiczenie trzeba powtarzać codziennie po kilkanaście sekund.
- Należy otworzyć usta i „kląskać” językiem przez 15 sekund naśladując chód konia. Ćwiczenie powtarzamy 5 razy.
- Na każdym policzku kładziemy zetknięte ze sobą palce wskazujący i środkowy (palce jednej dłoni na jednym policzku), a następnie kolistymi ruchami wykonujemy masaż, aż mięsień zostanie rozluźniony. Palcami możemy także delikatnie szczypać skórę policzków.
- Te same palce przykładamy do skroni (po obu stronach głowy) i tak jak poprzednio wykonujemy koliste ruchy, przechodząc, aż za uszy. Kończymy, gdy poczujemy, że napięcie w mięśniach znika.
