Ludzkie zęby umożliwiają skuteczne rozdrabnianie i przeżuwanie posiłków. Są twarde i bardzo wytrzymałe, choć nieprawidłowa higiena i brak dbałości o leczenie uzębienia pozbawia je tych przymiotów. Zęby można podzielić na: siekacze, kły, zęby przedtrzonowe oraz zęby trzonowe Poszczególne rodzaje zębów różnią się kształtami, ale przede wszystkim pełnią nieco inne funkcje. Dobra znajomość budowy zębów może pozwolić zlokalizować problem stomatologiczny lub zorientować się, co takiego powoduje dolegliwości bólowe. Każdy ząb to ukorzeniony w szczęce i odpowiednio twardy element służący do jedzenia zróżnicowanych potraw. Jak prezentują się ludzkie zęby od wewnątrz? W poniższym artykule znajduje się odpowiedź na to skomplikowane pytanie.
Struktura zęba
Można rozpatrywać zęby przez pryzmat ich właściwości wizualnych lub komponentów wewnętrznych. Wyróżnia się zatem anatomiczną i histologiczną, czyli tkankową budowę zębów. Ta pierwsza dotyczy korony, która jest widoczną częścią zęba osadzonego w jamie ustnej i korzenia, który jest schowany w dziąśle. Z kolei budowa wewnętrzna zęba składa się z kilku bardzo ważnych składników. Są to: szkliwo, zębina, kanał korzeniowy wraz z miazgą, cement korzeniowy. Wszystkie te elementy tworzą zgrabną całość i bardzo wytrzymałą konstrukcję, którą odpowiednio zadbana, będzie odporna na kruszenie i ścieranie.
Miazga zęba
Budowa wewnętrzna zęba składa się z tkanki żywej i tkanki martwej, służącej za osłonę. Jedyną formą żywej tkanki jest miazga, która znajduje się pomiędzy szkliwem i zębiną. Miazga musi być należycie chroniona, gdyż jest bardzo wrażliwa. Odkrycie miazgi i pozostawienie jej bez ochrony powodowałoby ogromny ból i dyskomfort. Rzeczywiście miazga ma za zadanie przede wszystkim reagować na bodźce bólowe. Jeśli coś się dzieje w środku zęba, miazga o tym alarmuje, co powinno być impulsem do pójścia do stomatologa i podjęcia stosownego leczenia. Poprzez miazgę następuje odżywianie zęba, do którego przekazywane są składniki takie jak tlen i inne substancje. Miazga ma zdolności, by bronić się przed zagrożeniem. Jeśli ząb zostanie zaatakowany przez zmiany próchnicze, miazga może produkować dodatkową zębinę, żeby bakterie nie przedostawały się łatwo do środka. Miazga składa się w zasadzie z tych samych komponentów co zębina, lecz każda z nich rozwija się do innego stanu. Miazga składa się z tzw. substancji podstawowej. To ona właśnie kryje w sobie włókna i komórki. Za sprawą solidnego unaczynienia właśnie miazga wykazuje niezwykłą wrażliwość. .
Zębina
Zębina, zwana też dentyną, to jedna z twardych tkanek zęba, która ma wpływ na jego ukształtowanie. Umiejscowienie zębiny w strukturze zęba pomaga chronić delikatną miazgę. Zębina w głównej mierze składa się z kryształków dwuhydroksyapatytu. Znajdują się w niej również woda oraz materia organiczna. Budowa wewnętrzna zęba tak została zorganizowana, że zębina znajduje się pomiędzy szkliwem a cementem korzeniowym zęba. Zajmuje jednocześnie najwięcej miejsca w przestrzeni zębowej. Zębina jest wytwarzana przez specjalne komórki o nazwie odontoblasty. Składa się z funkcjonalnych kanalików. Wraz z miazgą zębina buduje strefę zwaną kompleksem miazgowo – zębinowym. Zębina głównie ma stać na straży miazgi i chronić ją przed wieloma szkodliwymi czynnikami, jak np. urazy mechaniczne, zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura, czy baterie. Kanaliki zębowe zawarte w zębinie zawierają nerwy, które mają zdolność reagowania na bodźce drażniące.
Jakie są rodzaje zębiny
Budowa wewnętrzna zęba może składać się z zębiny występującej w różnych postaciach w zależności od stopnia jej rozwoju. Czasem zębina ma inny wygląd i charakter, gdyż w organizmie człowieka rozwija się poważniejszy stan chorobowy. Jakie można wyodrębnić rodzaje zębiny? Możemy mieć do czynienia z zębiną: pierwotną, wtórną (fizjologiczną bądź patologiczną), sklerotyczną oraz prazębiną. Zębina pierwotna rozwija się tak długo, jak rozwija się korzeń zęba, więc może ona być nie do końca wykształcona lub legitymować się słabą mineralizacją. Zębina wtórna jest już całkowicie zmineralizowana, tworzy się przy udziale miazgi i może być odpowiedzią na bardziej kompleksową potrzebę procesów żucia (w tym wypadku mówi się o zębinie wtórnej fizjologicznej). Zębina wtórna może też powstawać w wyniku choroby i uszkodzenia dotykających obręb zęba. Jest to swego rodzaju reakcja obronna. Mówi się wówczas o zębinie wtórnej patologicznej, lecz dzieli się ona na dwie podgrupy, czyli zębinę reakcyjną oraz zębinę naprawczą. Prazębina nie jest zmineralizowana, zasadniczo wytwarza się przez cały czas, dopóki ząb nie stanie się martwy, czyli innymi słowy, dopóki materią żywą będzie jego miazga. Zębina sklerotyczna powstaje z kolei u osób starszych. Jest konsekwencją naturalnych zmian zachodzących w organizmie człowieka. Zębina powinna być warstwą, która jest ukryta. Jeśli jednak dojdzie do jej odsłonięcia, człowiekowi może towarzyszyć ból i nieprzyjemne wrażenia, które są związane z nadwrażliwością zębiny.
Szkliwo zęba
Szkliwo zębowe także jest bardzo potrzebne i pełni ważne funkcje ochronne. Budowa wewnętrzna zęba nie byłaby należycie zabezpieczona, gdyby nie warstwa szkliwa. Ma ono jednak to do siebie, że może ulegać ścieraniu. Szkliwo okrywa zębinę, gdyż pokrywa całą koronę zęba aż do jego szyjki. Szkliwo jest w przeważającej części zbudowane z fosforanów wapnia. Ta twarda tkanka ma zabezpieczać przed różnymi czynnikami, np. przed zmienną temperaturą, uszkodzeniom mechanicznym, bakteriom i środkom chemicznym dostającym się do jamy ustnej, etc. Jeśli szkliwo jest uszkodzone dziąsła mogą boleć i krwawić, a w zębach będzie rozwijał się próchniczy stan. Dbałość o szkliwo musi opierać się na codziennym myciu zębów oraz stomatologicznej redukcji ubytków.
Cement korzeniowy
Określenie cement jest tutaj jak najbardziej adekwatne, ponieważ chodzi o niezwykle twardą i świetnie zmineralizowaną tkankę. Nazywana jest ona również kostniwem. Wyróżnia się cement komórkowy i bezkomórkowy. Charakterystyczną cechą cementu korzeniowego jest brak nerwów i naczyń. Cement pełni funkcje spajające i ochronne.